Laatst zat ik ergens te wachten en tegenover mij zat een moeder met een peutertje en hij was duidelijk in de “waarom fase”. Waarom zitten al die mensen hier? Waarom heeft die mevrouw geen jas aan? Waarom moeten we wachten? Waarom moet ik stil zitten? Waarom waarom waarom? En de moeder ging langzaam over van geduldig antwoorden, naar het korte antwoord ‘Daarom’ en de opdracht om nu maar even op te houden en stil te zijn.
Het herinnerde mij aan mijn eigen peuters, inmiddels 20 jaar geleden. Wat waren ze nieuwgierig, de wereld nog aan het ontdekken. Ik vond die waarom vragen altijd erg leuk. Het maakte dat ik zelf soms ook weer eens met een nieuwe blik ergens naar kon kijken.
Maar vervolgens herinnerde ik me ook de waarom fase toen ze puber waren. Waarom mag ik niet elke avond op stap? Waarom moet ik om … thuis zijn? Waarom moet ik eigenlijk huiswerk maken? Waarom moet ik een opleiding doen? En ga zo maar door. En net als de moeder in de wachtkamer kon ik me toen ook weleens laten verleiden om op een gegeven moment ‘Daarom’ te antwoorden. Of iets van ‘gewoon, omdat ik het zeg’. Deze waarom vragen vond ik veel lastiger. Het confronteerde met met de waarom van de regels die ik gesteld had, of van de dingen die ik gewoon vond dat zo hoorde. Maar waarom eigenlijk?
Met ‘waarom’ naar diepere lagen
Nu kijk ik heel anders naar ‘waarom’ vragen. Ik vind ze prachtig en stel ze regelmatig. Vooral aan mezelf, ze brengen me dieper in mezelf. En als ik ze coachend gebruikt, nodigt t de ander uit om dieper in zichzelf te kijken. Waarom vragen brengen je onder de oppervlakte, bij je automatismen, je gevoelens, je angsten, bij wat je drijft.
De waarom vraag helpt een peuter duidelijkheid te krijgen, dingen te gaan begrijpen, verbanden te leggen en inzicht te krijgen in hoe t werkt in de wereld. De waarom vraag van de puber is eigenlijk niet anders, om duidelijkheid te krijgen, maar voor mij dwong het mij te kijken naar mijn onderliggende reden, waar ik me niet altijd direct bewust van was. Deze waarom vragen waren voor mij een uitnodiging (of misschien meer uitdaging ;-)) om mijn automatismen, gewoonten, mijn normaal en ‘hoe het hoort’ onder ogen te zien, maar nog dieper daar onder, mijn behoeften en angsten. En dat vond ik lastig. Het confronteerde me met mijn eigen kwetsbaarheid. En “daarom” is een mooi excuus om daar onderuit te komen.
Want kwetsbaar zijn vinden we lastig. Liever blijven we in de ratio. Maar of we nou willen of niet, wij zijn niet 100% rationele wezens. We hebben een hoofd, èn een lichaam, ratio èn gevoel. En deze laatste speelt een veel belangrijkere rol dan we vaak denken (met ons hoofd ;-)). Onze gevoelens zijn zoveel krachtiger dan onze ratio, en daarmee zoveel meer sturend in wat we denken en doen. Best handig dus om er meer bekend mee te worden. Waarom vragen helpen om inzicht te krijgen in wat zich (meestal onbewust) afspeelt in je binnenwereld.
Maar de gevoelens in onze binnenwereld hebben wel een probleem, ze schreeuwen niet, ze fluisteren. En we hebben de neiging ze te verstoppen onder onze harde buitenkant. Daarbij worden onze gevoelens zo vaak overschreeuwt door onze rationele gedachten, dat we ze niet meer horen. En als we ze al horen, zijn ze moeilijk om ‘bij’ te komen en vaak lastig in woorden te vatten. Pauzeren, ademen en jezelf de waarom vraag durven te blijven stellen, brengt je bij je gevoel en daarmee je onderliggende beweegredenen.
Fan van ‘waarom’
Dat maakt mij nu meer fan van de waarom vraag en stel ik mezelf regelmatig de vragen:
Waarom denk ik dit?
Waarom heb ik deze mening?
Waarom reageer ik zo?
Waarom doe ik het werk wat ik doe?
En nog een beetje dieper: Waarom sta ik elke ochtend op?
Mijn waarom is harmonie, (innerlijke) vrede. De dingen die ik doe, de keuzes die ik maak, hoe ik me voel heeft allemaal te maken met het creëren van harmonie, in mijn hoofd, m’n lichaam en m’n leven. Ik geniet van vrede, in mezelf, met de mensen om me heen.
De waarom antwoorden hebben me ook bewust gemaakt dat ik het moeilijk vind als de harmonie verstoord wordt of ergens geen harmonie is. Ik ben me bewust geworden dat ik soms onbewust keuzes maak waarbij ik de harmonie belangrijker vind dan mezelf. Ik zeg dan Ja tegen de ander, en Nee tegen mezelf. Maar dat is toch niet goed voor jezelf zorgen, hoor ik je zeggen. Nee dat weet ik, ik oefen mezelf daarom zoveel mogelijk bewust te zijn op de momenten dat ik deze keuzes maak, zodat ik kan zien hoe ik automatisch zou reageren, en dan heel bewust kiezen: kies ik voor harmonie, of kies ik voor mezelf, of mooier nog is er een derde alternatief waarbij er zowel aan de behoefte aan harmonie als goed zorgen voor mezelf voldaan wordt?
Het weten van mijn waarom geeft meer meer zingeving en voldoening. Ook in mijn werk speelt zowel bij de yogalessen, de mindfulnesstrainingen als de individuele coaching, harmonie en vrede een grote rol. Ik wordt er blij van als ik mensen kan leren en inspireren hoe je meer innerlijke harmonie, innerlijke vrede kan creëren en ervaren. Zowel in je hoofd, je lichaam als in je leven. En dat maakt dat ik elke dag weer met veel plezier mijn bed uit kom, mijn oefeningen doe, van mezelf, de mensen om me heen en van mijn werk geniet.
Wat is jouw waarom?
Ik hoop dat dit artikel jou ook uitnodigt om jezelf meer waarom vragen te stellen. En ja, ik weet dat dat best een uitdaging is, maar de beloning is dat je jezelf steeds beter leert kennen en het steeds duidelijker voor je wordt wat de waarom achter jouw keuzes is, en je toekomstige keuzes veel meer vanuit je waarom kan maken.
Sta jij weleens stil bij jouw waarom? Waarom je denkt wat je denkt, reageert hoe je reageert, doet wat je doet?
Heb je er al eens bij stil gestaan wat jouw antwoord is op deze vraag? Oké, gaan we nu meteen even een stapje verder in op dit antwoord. Want stel dat je zegt dat je doet wat je doet ‘omdat je graag andere mensen wil helpen’.
Dan kan ik zeggen ‘nou dat is mooi’. Maar hier blijven we niet, interessanter wordt het als ik je dan vraag ‘waarom wil jij andere mensen graag helpen?’
Dan wordt het opeens een andere vraag, een laagje dieper.
Stel daar geef je als antwoord op ‘omdat ik me dan prettig voel’. Oké, prima. En waarom voel je je dan prettig?
Wanneer ik dit bij mezelf of met mijn klanten doe, dan begint hier bijna altijd de irritatie. En dat is mooi! Dat betekent dat we verder gaan dan ‘de simpele antwoorden’. Dat we daar komen waar het eigenlijk écht om draait: kwetsbaarheid, gevoel. Zolang we niet bij een soort irritatie komen, blijf ik doorvragen. Want ik weet dat achter deze irritatie het ware gevoel zit. Het echte waarom.
Na de irritatie komt er vaak een glimlach. Of er komen tranen. Omdat we dan een beetje van ons pantser kunnen loslaten en een kern aanraken van onszelf. Precies dat stukje wat maakt dat jij elke ochtend opstaat om aan de slag te gaan.
En wanneer je soms geen zin hebt, en geen energie voelt stromen wanneer je opstaat met het idee ‘ik moet nu geld verdienen’, sta dan eens stil bij je ‘waarom’. Wanneer je op zo’n moment je diepste waarom voelt, dan geeft dat net even het extra zetje om toch je bed uit te stappen en te gaan doen wat je echt van binnen graag wilt.