Afgelopen week mocht een een workshop geven over de relatie tussen je zenuwstelsel en eten/voeding. Daarin kwam aan bod welke rol je zenuwstelsel speelt in je relatie met eten, maar ook welke invloed je voeding heeft op je zenuwstelsel. Uit de reacties bleek dat deze kennis voor veel mensen onbekend is. Voor mij een impuls om in deze zondagsinspiratie het licht te laten schijnen op deze relatie: zenuwstelselregulatie en eten/voeding.
Ons zenuwstelsel bepaalt
Ons zenuwstelsel is de bedrading in ons lichaam die onderdeel vormt van ons besturingssysteem. Een volledig onbewust en automatisch innerlijk systeem, wat niet alleen alle innerlijke processen regelt, maar ook bepaalt hoe jij denkt, hoe je je voelt, hoe je omgaat met jezelf, de mensen om je heen, de situaties die op je pad komen, en dus ook hoe je omgaat met eten. Wat je eet, hoe je eet. Terwijl wij vaak meer bezig zijn met onze buitenkant, is het onze binnenkant en specifiek de staat van ons zenuwstelsel die bepaald hoe gezond en gelukkig we zijn.
De Polyvagaaltheorie
Ruim 20 jaar geleden heeft wetenschapper Stephen Porges belangrijke ontdekkingen gedaan over de werking van ons zenuwstelsel. Waar de klassieke kijk op het zenuwstelsel uitgaat van 2 staten, sympathisch of parasympathisch, gaat de Polyvagaaltheorie uit van 3* staten: ventraal vagaal, sympathisch en dorsaal vagaal. En deze staten bieden heel verschillende ervaringen van onszelf en de wereld:
- Wanneer we ons in een staat van veiligheid bevinden, wat in de Polyvagaaltheorie ventrale vagaal wordt genoemd, bevinden we ons in een staat van op je gemak voelen en in verbinding. Dit is wanneer je je veilig voelt, jezelf kan zijn, je verbinding kan maken met anderen, nieuwe dingen durft te proberen en de wereld vol vertrouwen tegemoet kan treden. Het lichaam houdt zich bezig met tot rust komen, verwerken, verteren, in balans komen, oftewel met het terugkomen in of bevorderen van een goede mentale en fysieke gezondheid.
- Als we in een staat van activatie zijn (sympathische staat), zijn we in beweging, in de doemodus, het lichaam houdt zich bezig met bewegen. Maar dit is ook de staat die actief is als het veilige gevoel weg valt en we stress hebben, en we kunnen zelfs in deze staat blijven hangen, als de stress langdurig en/of traumatisch is. In deze staat verschuift de prioriteit van je lichaam van gezondheid naar bewegen, sterk en krachtig zijn. Alleen al daarom dus niet een staat waar we altijd in willen zijn.
- En we kunnen ook in een staat van immobilisatie verkeren. Veilig en vertrouwd onderuit op de bank in de armen van een ander. Maar als veiligheid weg valt is dit ook de stressstaat van freeze. We bevriezen, worden gevoelloos, verbreken we de verbinding en sluiten we ons af voor de buitenwereld. We kunnen ons hulpeloos, hopeloos, machteloos, energie-/futloos voelen. Ook dit is een staat waar we in kunnen blijven hangen, met negatieve gevolgen voor onze gezondheid, omdat onze innerlijke processen in deze staat op een laag pitje worden gezet.
(*Eigenlijk bestaan er 6 mogelijk staten, maar het is teveel om dat in deze blog allemaal te beschrijven. (Ventraal veilig, ventraal stress, sympathisch veilig, sympathisch stress, dorsaal veilig, dorsaal stress). In mijn training zenuwstelselregulatie kom ik hier uitgebreid op terug)
Wat heeft dit nu te maken met voeding?
Elke dag voeden we ons lichaam weer. Voeding is de brandstof voor je lichaam, nodig om energie te geven om de innerlijke processen goed te kunnen laten verlopen en de dingen te doen die je wilt doen op een dag. Maar vaak zien we onze voeding niet als brandstof. We eten vaak eerder om te vullen dan om te voeden. Wat willen we dan vullen? Het ‘gat’ wat we voelen als we stress ervaren en we uit onze veilige ventrale staat zijn geraakt.
De invloed van voeding op je zenuwstelsel
Wist je dat wat je eet direct invloed heeft op je zenuwstelsel? Misschien merk je dat wel met koffie, suiker, koolhydraten, wat juist activeert (sympathische stress) , terwijl te vet en te zwaar eten juist verzwaard, opgeblazen en onprettig vertraagt (dorsale stress). En wist je dat vette vis, eieren, avocado, groene groenten je zenuwstelsel tot rust (ventrale veiligheid) brengen? Bij het kiezen van je voeding kan je dus de staat van je zenuwstelsel beïnvloeden, door ofwel te eten wat het activeert of te kiezen voor voeding die je zenuwstelsel tot rust brengt. Maar helaas kiezen we meestal niet voor eten wat we nodig hebben, maar eten waar we zin/trek in hebben.
De invloed van je zenuwstelsel op je keuze van voeding
Je zenuwstelsel bepaalt en dat gaat volledig automatisch en dus onbewust. Wat je denkt, wat je doet, wat je voelt, en hoe je je verhoudt met of omgaat met jezelf, de mensen om je heen, de dingen die op je pad komen èn… wat je kiest om te eten. We kiezen daarom niet altijd voor voeding wat we nodig hebben, maar waar we zin/trek in hebben. We kiezen onbewust en volledig automatisch de voeding die past bij de staat van je zenuwstelsel.
Als we in ventraal vagale staat zijn, voelen we ons op ons gemak, veilig, vertrouwd, en verbonden, en kiezen we vaker voor voeding die goed voelt. Voeding die voedt, die je goed doet, en waar je je goed bij voelt. Je eet omdat je fysieke honger hebt.
Als we in sympathische staat zijn, voelen we ons onrustig of angstig en gestresst, en kiezen we vaker voor vette voeding, en troostende suikers omdat lijkt of deze voeding je tot rust brengt. Je eet om tot rust te komen, maar gebruikt onbewust juist vaak activerende voedingsmiddelen omdat deze passen bij je geactiveerde staat.
Als we in dorsale stress staat zijn, voelen we ons vaak hopeloos, machteloos en leeg. We eten om getroost en gevuld te worden en we kiezen we vaker voor voeding om te vullen, romig, vettig, en troostende suikers.
We zijn niet onze zenuwstelseltoestanden.
We zijn niet onze zenuwstelselstaten. We zijn als het ware de zon, en de staten de wolken die voorbij komen en waar de zon achter lijkt te verdwijnen. Onder onze stress staten zit altijd de stralende zon, de ventraal veilige staat.
Ons zenuwstelsel verschuift van staat, om ons te helpen door ons dagelijks leven te navigeren. We kunnen ons laten leiden door onze innerlijke staat, of we kunnen leren bewust worden van de innerlijke staat, en kijken wat je lichaam echt nodig heeft. Ventraal vagaal is onze basis staat. Ons thuis, waar we ons zonnig, veilig en vertrouwd voelen. Het gevoel wat we graag willen hebben en waarin we ons het meest prettig voelen. Als we door stress verschuiven naar een andere staat, gebruiken we vaak voeding om te reguleren en weer ‘thuis’ te komen in ventrale staat. Helaas kiezen we dan meestal voeding die past bij de staat, in plaats van voeding die ons thuis brengt in ventrale staat. Dus juist bij stress, of je nou in sympathische of dorsale stress staat bent beland, is het helpend om regulerend eten te eten: vette vis, eieren, avocado, groene groenten.
Maar voeding is niet de (enige) sleutel
Voeding is niet de (enige) sleutel om mee naar je veilige ventrale staat te navigeren. Bewust bewegen tussen verschillende staten is een manier van leven, een manier van omgaan met jezelf, zorgen voor jezelf. De sleutel zit ‘m in kennis krijgen over en bewust worden van de werking van jouw zenuwstelsel. Je niet door je automatismen laten leiden, maar bewust leren omgaan met de verschillende staten van je zenuwstelsel. Het is belangrijk te leren waarom je zenuwstelsel nu van staat verschuift en wat het in deze staat van je nodig heeft. Jezelf steeds weer de vraag stellen: Hoe kan ik goed voor mezelf zorgen?
Leren je zenuwstelsel veerkrachtig te maken
In mijn training zenuwstelselregulatie leer je dat er vele manieren zijn om je zenuwstelsel te reguleren. En bewust zijn dat het bij leren reguleren niet gaat om je zenuwstelsel in 1 staat te houden. Het gaat erom je zenuwstelsel met (zelf)kennis, bewustzijn, oefening en voeding veerkrachtig te maken, zodat je moeiteloos kan navigeren op de golven van je dagelijks leven. Je zenuwstelsel is er om je te helpen overleven, om je te helpen met de uitdagingen van het dagelijks leven. Maar tegelijkertijd kan jij met bewustzijn jouw zenuwstelsel ondersteuning bieden, terwijl je van staat naar staat stroomt in de ups en downs van de menselijke reis. De training Zenuwstelselregulatie kan individueel, online, en in groepsverband gevolgt worden. Klik hier voor meer informatie.
—> Binnenkort volgt weer workshop over de relatie tussen je zenuwstelsel en voeding!!!
Heb je interesse, kan je hier alvast je interesse aangeven. Verdere details volgen.
Dankjewel weer voor je aandacht. Ik wens je een mooie dag vandaag!
Hartegroet,
Marjolein