Heb je ‘m ervaren afgelopen week, de bekende of liever beruchte Blue Monday? Misschien is het helemaal aan je voorbij gegaan toen onze wereld (in Zuid Limburg) woensdag ineens helemaal wit kleurde en wij het drukker hadden met veilig door de sneeuw heen manoeuvreren, en het bewonderen van de prachtige witte wereld, dan met stil staan bij de mediagekte van Blue Monday.
Maar afgelopen maandag was het dus Blue Monday, de dag waarop we ons massaal depressief zouden moeten voelen. Ik ervaar zelf dit sombere gevoel helemaal niet, en vond het daarom weleens interessant hoe dit fenomeen nou eigenlijk is ontstaan. Wat is nu eigenlijk Blue Monday?
Wat is nu eigenlijk Blue Monday?
In 2005 werd de derde maandag van januari in de media uitgeroepen tot “Blue Monday”. Deze bewering was gebaseerd op de formule van een psycholoog die bepaalde dat deze datum de meest deprimerende dag van het jaar was.
Veel wetenschappers merkten al snel een gebrek aan bewijs op om deze bewering te ondersteunen, en experts ontdekten al snel dat de psycholoog achter “Blue Monday” de opdracht had gekregen van een inmiddels ter ziele gegane reisorganisatie om de beste tijd te bepalen om vakanties te verkopen. (Dezelfde psycholoog werd ook door een ijsbedrijf gevraagd om een formule te ontwikkelen voor de “gelukkigste dag van het jaar.”)
Die moeilijke derde week van januari
Hoewel de wetenschap achter “Blue Monday” sindsdien is ontkracht, is die derde week van januari, voor veel mensen vaak toch een moeizame week. Dat heeft deels te maken met de periode van het jaar. De drukke en feestelijke decembermaand ligt inmiddels achter ons, en de lente nog wel een poosje voor ons. Deze periode kan daarom als een beetje ‘saai’ ervaren worden en het gebrek aan licht buiten doet in onze binnenwereld soms ook het licht een beetje uit. Reden genoeg dus om op momenten dat het buiten licht is, lekker buiten te zijn en het licht te absorberen.
Het verband tussen Blue Monday en goede voornemens
Een andere reden waarom deze derde week van januari wat moeizamer kan zijn, heeft te maken met de mensen die op 1 januari gestart zijn met een goed voornemen. Het is meestal in die derde week dat ze het moeilijk krijgen. De ongemakkelijke gevoelens die hiermee gepaard gaan, doen deze week dan ook veel mensen stoppen met hun goede voornemens. Als je dat herkent, niet stoppen! Maar lees even verder…….
Goede voornemens: het veranderen van gewoonten
Goede voornemens, we kennen ze allemaal wel. Minder op je telefoon, gezonder eten, meer sporten, vroeger naar bed, meer rustmomenten. Je wilt iets veranderen aan de manier waarop je iets tot nu toe hebt gedaan, omdat je gezonder, fitter, meer ontspannen, meer uitgerust, etc wil zijn. Oftewel, je wilt een niet helpende gewoonte omzetten naar een meer helpende gewoonte. En dat is voor ons allemaal een uitdaging.
Waarom is het veranderen van een gewoonte toch zo moeilijk?
Het niet volhouden van je goede voornemens heeft niks te maken met gebrek aan discipline en doorzettingsvermogen. Natuurlijk heb je dit wel nodig, maar niet alleen. De waarheid is dat langdurige veranderingen haast nooit worden bereikt op wilskracht. Er is iets anders nodig dan willen en kracht. En dat is bewustzijn. Bewust zijn van het innerlijk systeem wat jouw aanstuurt, je gewoontes herhaalt, en niet open staat voor nieuwe manieren: Jouw automatische besturingssysteem, je hersenen en je zenuwstelsel, ik noem dit voor het gemak ANS (Autonomic Nervous System). Tussen anders willen en ook werkelijk anders doen staat namelijk ANS.
ANS houd niet van verandering
ANS doet het liefst vandaag weer, wat we gisteren ook deden. Dat geeft namelijk voorspelbaarheid, en dat geeft weer een bepaalde vorm van veiligheid. En dat is onze basisbehoefte van ANS. Je veilig voelen, op je gemak, comfortabel, ontspannen. En veranderingen, daar houdt ANS niet zo van.
We functioneren voor het grootste deel van de tijd onbewust, en denken en doen automatisch, aangestuurd door ANS. En ANS werkt graag zo efficiënt mogelijk. Dingen automatiseren is de taak van ANS en dat is ook heel efficiënt, dan hoef je iets niet steeds opnieuw te leren, uit te vinden, of over na te denken. En zo kan ANS zich bezig houden met andere dingen vermijden die onze veiligheid (op je gemak voelen) in de weg staan. En daarom herhalen we de automatismen van gisteren, vandaag weer. Of het nu helpend is of niet, we doen de dingen in graag elke dag weer in dezelfde volgorde, op dezelfde manier, zitten op dezelfde plek.
Over het algemeen goed zou je denken. Zeker! Maar op deze manier herhalen we ook steeds weer dezelfde gewoonten en strategieën, ook als ze helemaal niet helpend zijn. En is het aanleren van nieuwe gewoonten daarom best een uitdaging.
Dus terwijl jij je voorneemt om bijvoorbeeld elke dag ontspannende oefeningen te doen, of vroeger naar bed te gaan, wil ANS vooral je ochtend-/avondgewoonten houden zoals ze zijn. En ANS stuurt ook je denken aan en dus laat t je er ’s avonds vooral niet aan denken om op tijd naar bed te gaan. Tools die de ANS inzet zijn: geen zin of smoezen die geen zin verbloemen, maar ook je zo druk bezig houden met andere dingen dat je je nieuwe gewoonte helemaal vergeet.
Herken je dat? Nou ik ook hoor!
Maar het goede nieuws is dat je ANS kan beïnvloeden. Je kan ANS helpen en stap voor de nieuwe gewoonte integreren. Daarom deel ik een aantal praktische tips met je om je goede voornemens te laten slagen.
Praktische tips om je goede voornemens te laten slagen
Om de kloof tussen iets anders willen en iets ook werkelijk anders doen te overbruggen deel ik graag deze praktische tips met je, die mij helpen om mijn nieuwe keuzes te kunnen volhouden:
1. Verander in kleine stappen:
Een tip die je kan toepassen is om te veranderen in kleine stappen. Hoe kleiner de verandering, des te minder ANS tegenstribbelt. Je veranderingen zijn zo geleidelijk dat ze bijna niet worden opgemerkt – en daardoor voelt het vrijwel moeiteloos. Dus niet in 1 keer alle maaltijden gezond, maar eens beginnen met een gezond ontbijt. Niet ineens helemaal niet meer snoepen, maar een paar snoepmomenten skippen.
2. Maak gebruik van de wet van de minste weerstand
Maar er is nog een veel slimmere tactiek die je kunt toepassen. En die tactiek heeft alles te maken met de wet van de minste weerstand. Alle processen in de natuur kiezen de weg van de minste weerstand, en ANS is niet anders. Het stromen van water, de evolutie van diersoorten, onze gewoontes in de supermarkt – ze worden allemaal geleid door dit principe. ANS wil energie besparen, en doet daarom de dingen op de meest eenvoudige manier. En dat is vandaag herhalen wat je gisteren ook deed.
Wat je dus te doen staat is het toepassen van je nieuwe gewoonte zo gemakkelijk mogelijk maken. Heeft niks te maken met discipline of doorzettingsvermogen, maar met strategisch denken en voorbereiden. Het gaat erom van te voren al te bedenken welke hindernissen je tegen kan komen, zodat je die al van te voren kan wegnemen. In het voorbeeld van vroeger naar bed gaan, kan je een timer op je telefoon en/of televisie zetten, zodat je herinnert wordt, of zodat het toestel vanzelf uitschakelt op een bepaalde tijd. Minder snoepen kan je doen door, voordat je de snoepzak tegenkomt, altijd een appel te vinden.
Het gaat er bij een nieuwe gewoonte aanleren dus om het jezelf zo gemakkelijk mogelijk te maken, en eventuele hindernissen die je tegen kan komen, van te voren al wegnemen. Daardoor kan je (brein) de weg van de minste weerstand blijven volgen. Eerst was het heel eenvoudig om in je oude gewoonte te blijven hangen, na je aanpassing is het eenvoudiger om je nieuwe gewoonte uit te voeren. En het mooie is: Je hoeft jezelf niet te pushen. Geen wilskracht of discipline vereist. Je doet gewoon wat het makkelijkst is.
3. Formuleer positief
Vaak als wij dingen anders willen, formuleren we wat we niet meer willen. Niet meer zo moe wakker worden, niet meer zo onrustig in mijn hoofd, niet meer zo ongezond eten. ANS kan daar niet zoveel mee. Wat veel meer helpend is, is om te formuleren wat je wel wil. Waarom wil je de gewoonte veranderen? En hoe ben je, voel je je, denk je en doe je als je deze nieuwe gewoonte eigen hebt gemaakt. En dat voor je zien. Elke dag opnieuw.
4. Reflecteren en complimenteren
Begin een dagboek en schrijf elke dag op of het gelukt is je nieuwe gewoonte uit te voeren. Als het gelukt is, overlaad jezelf met complimenten. ANS vindt dat heel fijn. Ons lichaam wordt aangezet om Dopamine aan te maken, ons beloningshormoon. Dus wees trots op jezelf als je de gewoonte hebt doorbroken, elke keer opnieuw, tot de nieuwe gewoonte zo gewoon wordt, dat het weer een automatisme wordt.
5. Blijf zacht en liefdevol
En als het niet lukt, blijf dan liefdevol en zorgzaam voor jezelf en kijk/voel wat je nodig hebt om het morgen wel anders te doen. Heb geduld, wees zacht en liefdevol, en creëer vanuit die zachtheid een setting waarmee het voor jou het gemakkelijkst wordt, je nieuwe gewoonte, gewoon te maken.
En tot slot:
En als het toch niet is gelukt je gewoonte te veranderen, geen probleem. Je hoeft niet te wachten tot volgend jaar 😉 Er zijn behalve op 1 januari nog veel meer momenten om iets nieuws te starten. Elke nieuwe maan is energetisch een mooie gelegenheid daarvoor en straks in de lente, heb je ook nog de energie van vernieuwing, als extra duwtje in de rug.
Dankjewel weer voor je aandacht. Ik wens je een mooie dag vandaag! En als je geen goede voornemens hebt, en tevreden met hoe je nu bent, en hoe het nu met je gaat, dan is ANS helemaal happy, en heb je afgelopen week misschien, net als ik, in plaats van gestoeid met goede voornemens, genoten van de prachtige witte wereld die de natuur ons in Zuid Limburg heeft geschonken